Ortograffiti - program edukacyjno - terapeutyczny do pracy z dzieckiem z dysleksją

Program Edukacyjno-Terapeutyczny ORTOGRAFFITI to jedyny kompleksowy system pomocy uczniom z dysleksją lub mającym trudności w nauce ortografii. Program uzyskał rekomendację Polskiego Towarzystwa Dysleksji.

ORTOGRAFFITI to gotowe narzędzie pracy:

• Stymulujące wszystkie funkcje poznawcze – wzrokowo-przestrzenne, słuchowo-językowe, motoryczne.
• Rozwijające umiejętności szkolne – szczególnie pisanie w zakresie poprawności ortograficznej i sprawności grafomotorycznej, jak również czytanie w zakresie rozumienia czytanej treści.

ORTOGRAFFITI  to innowacyjny model postępowania terapeutycznego autorstwa I. Mańkowskiej i M. Rożyńskiej, który integruje działania nauczyciela, ucznia i rodzica w jeden spójny system.

Celem pracy z programem ORTOGRAFFITI  jest:

• stymulowanie i usprawnianie funkcji percepcyjno-motorycznych,
• rozwijanie i doskonalenie umiejętności czytania: techniki, tempa, rozumienia czytanej treści,
• rozwijanie i doskonalenie umiejętności poprawnego pisania pod względem graficznym i ortograficznym,
• doskonalenie umiejętności poprawnego mówienia,
• kształcenie odpowiedniego poziomu kompetencji emocjonalnych i odporności emocjonalnej,
• kształcenie właściwego poziomu umiejętności społecznych,
• rozwijanie systemu motywacji,
• rozwijanie zainteresowań,
• wspieranie mocnych stron.

Program przewidziany jest dla klas I-III, IV - VI, dla uczniów gimnazjum i ponadgimnazjalnych.

Dysleksja - mistrzynią paradoksów

1. Lekarze, a nie pedagodzy bezpośrednio pracujący z dziećmi, odkryli i opisali dysleksję rozwojową.

2. Dziecko "niby widzi, a nie widzi" - nie ma wady wzroku, a przepisując ze wzoru robi dużo błędów (pisząc i czytając myli "b" i "p", "t" i "ł", opuszcza litery, czyta krótkie słowa od tyłu, np. "od" jako "do").

3. Dziecko "niby słyszy, a nie słyszy" - nie ma wady słuchu, a ma bardzo duże trudności z pisaniem ze słuchu, podczas dyktanda opuszcza litery, wyrazy, małe litery.

4. Dziecko nie ma wady słuchu, ma dobry słuch muzyczny, a po badaniach w poradni dowiaduje się, że ma zaburzenia słuchu fonematycznego.

5. Dziecko "niby jest inteligentne", a nie może nauczyć się tak prostej rzeczy, jak czytanie i pisanie.

6. Dysleksja rozwojowa to nie choroba, a jednak jest to jednostka nozologiczna, czyli syndrom zaburzeń wymieniony w międzynarodowych klasyfikacjach chorób (ICD - 10 i DSM - IV).

7. Objawy dysleksji są realne, dobrze widoczne, ale nazywa się ją "ukrytym kalectwem".

8. Dziecko uczy się, a jest posądzane o lenistwo.

9. Dziecko dobrze radzi sobie ze wszystkimi przedmiotami szkolnymi poza językiem polskim i obcym.

10. Dziecko dużo czyta, robi dodatkowe dyktanda, a nie potrafi zapamiętać pisowni bardzo często powtarzających się wyrazów.

11. Dziecko zna zasady ortograficzne, a robi błędy ortograficzne.

12. Dziecko popełnia bardzo dużo błędów ortograficznych, nie potrafi utrwalić poprawnej pisowni słów, a jednocześnie dobrze pisze teksty, a niekiedy ma talent literacki.

13. Dziecko jest twórcze, natomiast nie potrafi wykonać zadań typu odtwórczego, np. układa mozaiki i układanki tylko według własnego pomysłu, a nie według wzoru. Wymyśla własne wiersze, a nie pamięta żadnego ze znanych.

14. Dziecko wie, jak należy wykonać zadanie matematyczne, lecz nie potrafi obliczyć w pamięci prostych działań arytmetycznych, nie umie też nauczyć się tabliczki mnożenia.

15. Dziecko dobrze widzi, a rysuje i pisze zwierciadlanie.

16. Dziecko dobrze się wypowiada i nie ma wady wymowy, lecz przekręca słowa, myli słowa podobne fonetycznie, ma trudności z przypominaniem sobie nazw.

17. Dziecko dobrze się komunikuje ustnie w języku obcym, lecz ma poważne trudności z opanowaniem komunikacji za pomocą pisma.

18. Dziecko potrafi ładnie napisać pierwsze linijki tekstu, natomiast pozostała część tekstu jest prawie nieczytelna.

19. Dziecko nie potrafi rysować na zadane tematy, chociaż jest uzdolnione plastycznie.

20. Dziecko ma absolutny słuch muzyczny, a nie może nauczyć się czytać nut.

21. Dziecko, będące dobrym uczniem z danego przedmiotu, nie jest w stanie wykonywać niektórych rodzajów zadań (np. dobrze radzi sobie na wf-ie poza układami gimnastycznymi, ćwiczeniami równoważnymi, rzucaniem piłką do celu; na lekcjach geografii jest dobrym uczniem, ale ma problemy z czytaniem mapy).

22. Słabi uczniowie z dysleksją stają się dobrymi studentami.

23. Wybitnym trudnościom w nauce czytania i pisania czasem towarzyszą wybitne uzdolnienia.

24. Dziecko "umie" (uczyło się w domu więcej niż jego koledzy, zna zasady ortografii), lecz...nie umie (na lekcji, gdy jest wezwane do odpowiedzi czy podczas klasówki, popełnia błędy ortograficzne).

 

Wskazówki dla rodziców do pracy z dzieckiem z dysleksją. Jak przeciwdziałać wyuczonej bezradności?

1. Pamiętaj: nigdy nie jest za późno, aby rozpocząć udzielania pomocy dziecku z dysleksją.
2. Nie "etykietuj" swojego dziecka, nie mów o nim "dyslektyk", raczej: "Nasze dziecko ma problem dysleksji, a my razem z nim".
3. Zapewnij dziecku pomoc w domu i w szkole.
4. Nie traktuj dziecka z dysleksją jak chorego czy leniwego, nie mów o nim "zdolny leń".
5. Nie mobilizuj dziecka do nauki ani karą, ani groźbą otrzymania złej oceny. Nie motywuj go do pracy krytyką lub kpiną, obniżanie samooceny obniża też jego nadzieję na poprawę i chęć do pracy nad sobą.
6. Pamiętaj, że dziecko nie wyrośnie z dysleksji. Dysleksja jest problemem całego życia i całej rodziny.
7. Uwierz, że twoje dziecko może w szkole odnieść sukces i uniknąć niepowodzenia, jeśli będzie mu udzielona specjalistyczna pomoc.
8. Nie bój się kontaktu ze specjalistami w poradni psychologiczno - pedagogicznej, pedagogiem szkolnym i nauczycielem terapeutą w szkole dziecka.
9. Zachęcaj dziecko do udziału w zajęciach korekcyjno - kompensacyjnych, nagradzaj za pracę.
10. Współpracuj z nauczycielami i raz w tygodniu dowiaduj się u nauczyciela terapeuty, który prowadzi zajęcia korekcyjno - kompensacyjne, co robić w domu. Jeżeli dziecko uczęszcza na zajęcia indywidualne, bywaj na nich wraz z dzieckiem (po uzgodnieniu z prowadzącym) i tam wykonuj niektóre z ćwiczeń.
11. Pamiętaj, że dziecko musi pracować nie tylko w szkole pod kierunkiem nauczyciela terapeuty, ale i systematycznie w domu - do pracy w domu musisz włączyć się osobiście.
12. Wspomagaj rozwój dziecka. Razem z nim: rozmawiaj, rysuj, ucz się krótkich piosenek, rymowanek i wierszyków, układaj puzzle i klocki, czytaj książki.
13. Rozwijaj wrodzone talenty i zainteresowania swojego dziecka.
14. Dostrzegaj i chwal wszystkie, nawet najmniejsze osiągnięcia dziecka.
15. Stwórz możliwość relaksu i wspólnego przeżywania radości, jeżdżąc z dzieckiem na rowerze, systematycznie chodząc na basen, łyżwy, spacery.
M. Bogdanowicz

Lęk przed szkołą

Fobia szkolna jest nerwicą występującą u dzieci i mającą podłoże sytuacyjne. Tak jak i inne fobie sytuacyjne, jej przyczyny związane są nie tyle z określonym miejscem (w tym przypadku ze szkołą), ale z sytuacjami, które w szkole mają miejsce. W odróżnieniu do tego, co zazwyczaj sądzą rodzice, dziecko nie zawsze boi się klasówki czy sprawdzianu – może również obawiać się kolegów czy zachowania nauczycieli. Fobia szkolna nie jest więc związana z trudnościami w nauce (choć może być).

Szkolna fobia nie jest udawaniem!

Dziecko z fobią szkolną w rzeczywistości odczuwa dolegliwości somatyczne. Jeśli skarży się na ból brzucha czy głowy to odczuwa je w rzeczywistości. Tak jak w przypadku nerwicy z somatyzacjami, które pojawiają się u dorosłych, tak i w przypadku fobii szkolnej mamy do czynienia z mechanizmem obronnym organizmu, który chce uchronić sam siebie przed zagrożeniem. W tym przypadku zagrożeniem jest pójście do szkoły, a dolegliwości somatyczne mają uchronić organizm przed znalezieniem się w niebezpiecznym miejscu.

Najczęstsze objawy fobii szkolnej to:

• ból głowy
• bóle brzucha
• skurcze brzucha i wymioty
• dolegliwości układu gastrycznego w postaci biegunki
• gorączka lub stany podgorączkowe
• przyśpieszenie akcji serca
• zwolnienie akcji serca prowadzące nawet do omdleń

Charakterystyczne bywa odczuwanie objawów od niedzieli wieczorem do piątku rano, a ich zanik w okresie kiedy dziecko nie idzie do szkoły (ferie, święta, wakacje, weekendy).

Nerwica lękowa związana ze szkołą może być efektem wielu sytuacji, na przykład:

• dziecko jest zastraszane, molestowane, bite przez rówieśników (dziecko wagarujące będzie chętnie przebywało z kolegami i pozostawało pod ich wpływem – dziecko z fobią, będzie wolało przebywać w domu),
• dziecko ma tendencje do perfekcjonizmu – w efekcie nie jest w stanie poradzić sobie z oczekiwaniami, które same sobie narzuca,
• rodzice zbyt dużo wymagają od dziecka – dziecko boi się, że nie spełni ich oczekiwań,
• dziecko cierpi na pewne deficyty (wada wymowy, zez, dysleksja, niepełnosprawność) w wyniku czego jest wyśmiewane przez rówieśników.

Przy podejrzeniu pojawienia się fobii szkolnej nie można czekać aż „samo przejdzie”, bagatelizować problemu czy (najgorsze rozwiązanie)- krzyczeć na dziecko. Konieczna jest specjalistyczna pomoc psychologiczna i leczenie.

Wskazówki dla rodziców do pracy z dzieckiem z dysleksją

RODZICU, podczas pracy ze swoim dzieckiem pamiętaj, abyś przestrzegał następujących zasad:

• Dbaj, aby dziecko wykonywało dokładnie i poprawnie wszelkie polecenia. Przedstawiając mu zadanie do wykonania lub wydając polecenie, nie pomijaj niczego, co może ci się wydawać zbyt oczywiste bądź proste. Sprawdź, czy dziecko dobrze zrozumiało, co ma robić i czego od niego oczekujesz. Podawaj tylko proste, krótkie polecenia.
• Pamiętaj: "raz" nigdy nie wystarcza - uczenie się dzieci ryzyka dysleksji wymaga niezmiennie wielu ćwiczeń i powtórzeń. Jest to potrzebne, aby dana wiedza się utrwaliła, a czynności uległy automatyzacji.
• Naucz dziecko odpowiedzialności za wykonaną pracę przez wykształcenie nawyku jej kontrolowania i poprawiania, zanim odda ci do sprawdzenia.
• Staraj się pracować z dzieckiem twórczo, w sposób niekonwencjonalny, interesujący. Wykorzystuj nowe pomoce, zaskakujące formy uczenia się, na przykład niech dziecko uczy się liter, układając ich wzór z ciekawych przedmiotów.
• Staraj się zainteresować dziecko tym, czego się uczy. Dobrze, jeśli samo odkrywa, co powinno wiedzieć.
• Stosuj wzmocnienia (pochwały, nagrody rzeczowe lub miłe wydarzenia). Niektóre z nich wcześniej ustal jako nagrody i określ zasady ich przyznawania.
• Uczenie i odrabianie zadań domowych organizuj systemem "małych kroków": materiał podziel na części (nie za dużo naraz).
• Obserwuj dziecko, gdy dostrzegasz znużenie, stosuj krótkie przerwy relaksacyjne połączone z aktywnością ruchową.
• Wdrażaj porządek i stały rozkład dnia (ta sama pora wstawania, spożywania posiłków, wykonywania obowiązków, kładzenia się spać). Daje to poczucie spokoju i ładu. Organizm dziecka, zwłaszcza układ nerwowy, ma czas na regenerację.
• Planuj z wyprzedzeniem wszystkie sprawy dodatkowe (nieujęte w rozkładzie dnia), w których dziecko będzie uczestniczyć.
• Dyskretnie przypominaj dziecku o jego obowiązkach.
• Daj dziecku czas na odpoczynek po szkole, odrabianie lekcji powinno odbywać się po niezbyt długiej przerwie. Tuż przed rozpoczęciem nauki niech dziecko wykona kilka ćwiczeń ruchowych przy muzyce.
• Zapewnij dziecku miłe i spokojne miejsce do odpoczynku i zabawy.
• Stwarzaj dziecku warunki do koncentracji uwagi podczas odrabiania lekcji. Trzeba ograniczyć silne bodźce (wyłącz głośną muzykę, telewizor, radio, unikaj głośnych rozmów). Wokół stołu do odrabiania lekcji nie eksponuj zabawek, by nie rozpraszać dziecka.
• Ograniczaj dziecku oglądanie telewizji i granie w gry komputerowe. Zajęcia te powinny się odbywać we wcześniej zaplanowanym czasie i być traktowane jako nagroda (dozowana w ścisłych granicach czasowych). W zamian bardzo wskazane jest wyjście z dzieckiem na spacer lub udział raz w tygodniu w zajęciach sportowych, plastycznych czy tanecznych.
• Dostosuj ilość nauki do możliwości psychofizycznych dziecka.
• Rozbudzaj w dziecku zainteresowania.
• Dbaj o prawidłową dietę, bogatą w białko i nienasycone kwasy tłuszczowe (ryby, owoce morza, tran, witaminy A+E).
• Pilnuj, aby przystępując do nauki, dziecko nie było głodne ani spragnione.
• Ucz dziecko relaksacji.

M. Bogdanowicz, A. Adryjanek, M. Rożyńska.

Objawy ryzyka dysleksji - wiek szkolny (klasy I-III)

Deficyty rozwoju poznawczego i ruchowego:

motoryka duża: obniżona sprawność ruchowa całego ciała - uczeń słabo biega, skacze, ma trudności z jeżdżeniem na dwukołowym rowerze, wrotkach, łyżwach, nartach, hulajnodze, ma trudności z naśladowaniem i automatyzacją sekwencji ruchowych (gimnastyka), z wykonywaniem ćwiczeń równoważnych (chodzenie po linii, stanie na jednej nodze - bocian, jaskółka), niechętnie uczestniczy w zabawach ruchowych i lekcjach w-f,

motoryka mała: obniżona sprawność ruchowa rąk - uczeń ma trudności z wykonywaniem precyzyjnych ruchów w zakresie samoobsługi, związane z ubieraniem się, np. z zawiązywaniem sznurowadeł na kokardkę, myciem, jedzeniem nożem i widelcem, używaniem nożyczek,

koordynacja wzrokowo-ruchowa: uczeń ma trudności z rzucaniem do celu i chwytaniem piłki, brzydko i niechętnie rysuje, ma trudności z rysowaniem szlaczków, odtwarzaniem złożonych figur geometrycznych (np. rysowaniem rombu), pisze niekaligraficznie, nie mieści się w liniaturze, zagina "ośle uszy", nieprawidłowo trzyma ołówek/długopis, zbyt mocno go przyciska (ręka szybko się męczy),

funkcje wzrokowe: uczeń ma trudności z wyróżnianiem elementów z całości, a także z ich syntetyzowaniem w całość, np. podczas budowania według wzoru konstrukcji z klocków lego, układania mozaiki, z wyodrębnianiem szczegółów różniących dwa obrazki, z odróżnianiem kształtów podobnych (np. figur geometrycznych, liter m-n, l-t) lub identycznych, lecz inaczej położonych w przestrzeni (np. liter p-g-b-d),

funkcje językowe, mowa: uczeń ma wadliwą wymowę, przekręca złożone wyrazy (przestawienie głosek i sylab, asymilacje głosek, np. sosa lub szosza), popełnia błędy w budowaniu wypowiedzi, używa sformułowań niepoprawnych pod względem gramatycznym, ma trudności z poprawnym używaniem wyrażeń przyimkowych, sformułowań wyrażających stosunki przestrzenne (nad-pod, za-przed, wewnątrz, na zewnątrz), z różnicowaniem podobnych głosek (np. z-s, b-p, k-g), myli nazwy zbliżone fonetycznie, ma trudności z dokonywaniem operacji analizy i syntezy (opuszczanie, dodawanie, zastępowanie, przestawianie) na takich cząstkach fonologicznych, jak logotomy, sylaby, głoski/fonemy, ma trudności z wydzielaniem sylab i głosek ze słów oraz ich syntetyzowaniem (zaburzenia analizy i syntezy głoskowej i sylabowej), z analizowaniem struktury fonologicznej słów (odszukaj słowa ukryte w nazwie "lewkonia", jaką głoską różnią się wyrazy "rama-rana", o czym myślę:....ubuś .....uchatek, co to znaczy "karwony czepturek"), z rozpoznawaniem i tworzeniem rymów i aliteracji (wymyśl rym do słowa "mama", wskaż, które słowa się rymują "Tomek-Adam-domek", które słowo brzmi inaczej, które słowa brzmią podobnie "kolejka-pociąg-kolega"),

pamięć fonologiczna, sekwencyjna: uczeń ma trudność z zapamiętywaniem i przypominaniem sobie nazw, z zapamiętywaniem wiersza, piosenki, więcej niż jednego polecenia w tym samym czasie, z zapamiętywaniem materiału uszeregowanego w serie i sekwencje (nazwy dni tygodnia, pór roku, kolejnych posiłków, sekwencji czasowej: wczoraj-dziś-jutro i sekwencji cyfr:szeregów cztero- i pięciocyfrowych), z szybkim wymienieniem serii nazw ("wymień wszystkie owoce, jakie znasz"), z zapamiętaniem tabliczki mnożenia,

lateralizacja czynności ruchowych: u ucznia utrzymuje się oburęczność,

orientacja w schemacie ciała i przestrzeni oraz czasie: uczeń ma trudność ze wskazywaniem na sobie części ciała, określając je terminami: prawe-lewe, np. z odróżnieniem prawej i lewej ręki, strony ciała (w kl. I), z określeniem położenia przedmiotów względem siebie (na prawo, na lewo od siebie),  z szybkim i poprawnym odróżnieniem prawej i lewej ręki, strony ciała u osoby znajdującej się naprzeciwko )w kl. II), często pisze litery i cyfry zwierciadlane i/lub zapisuje wyrazy od prawej do lewej strony (w kl. I, a nawet w kl. II), ma trudności w określaniu pory roku, dnia, czasu na zegarze.

M. Bogdanowicz

Objawy ryzyka dysleksji w okresie poprzedzającym naukę szkolną

Wiek niemowlęcy (0–1 r.ż)

motoryka duża: opóźnienie rozwoju ruchowego - dzieci nie raczkują lub mało raczkują, w postawie stojącej mają trudności z utrzymaniem rówowagi,

objawy minimalnych dysfunkcji neurologicznych: obniżony tonus mięśniowy, asymetryczne położenie ciała w pozycji leżącej i/lub siedzącej, utrzymywanie się tych pierwotnych odruchów wrodzonych, które powinny zaniknąć lub ulec zmianie do końca pierwszego roku życia.

 

Wiek poniemowlęcy (2–3 lata)

motoryka duża: opóźnienie rozwoju ruchowego – dzieci mają trudności z utrzymaniem równowagi, automatyzacją chodu (późno zaczynają chodzić, biegać),

motoryka mała: opóźnienie rozwoju motoryki rąk - dzieci są mało zręczne manualnie, nieporadne w samoobsłudze, np. myciu rąk, ubieraniu się, jedzeniu, zapinaniu dużych guzików, mało sprawne w zabawach manipulacyjnych, np. budowanie z klocków,

funkcje wzrokowe, koordynacja wzrokowo - ruchowa: opóźnienie rozwoju grafomotorycznego - dzieci nie próbują same rysować, nie naśladują kreślenia linii w wieku 2 lat, rysowania linii pionowej i poziomej w wieku 2,5 lat, nie umieją narysować koła w wieku 3 lat,

funkcje językowe: mowa - dzieci później wypowiadają pierwsze wyrazy (1 r.ż.), zdania proste (2 lata) i zdania złożone (3 lata).

Wiek przedszkolny (3–5 lat)

motoryka duża: niska sprawność ruchowa w zakresie ruchów całego ciała - dziecko słabo biega, ma kłopoty z równowagą, np. podczas chodzenia po krawężniku, po linii, z trudem uczy się jeździć na roweru trzykołowym, hulajnodze, jest niezdarne w ruchach, źle funkcjonuje w zabawach ruchowych,

motoryka mała: słaba sprawność ruchowa rąk - dziecko przejawia trudności i niechęć do samoobsługi, np. zapinania małych guzików, sznurowania butów, oraz do zabaw manipulacyjnych, takich jak nawlekanie korali,

koordynacja wzrokowo - ruchowa: dziecko ma trudności z budowaniem z klocków, rysuje niechętnie i prymitywnie, źle trzyma ołówek, rysując, za mocno lub za słabo go naciska, nie umie narysować koła jako 3-latek, kwadratu i krzyża jako 4-latek, trójkąta i kwadratu opartego na kącie jako 5-latek,

funkcje wzrokowe: dziecko jest nieporadne w rysowaniu (rysunki bogate treściowo, lecz prymitywne w formie), ma trudności w składaniu według wzoru obrazków pociętych na części, puzzli, wykonywaniu układanek, mozaiki,

funkcje językowe: dziecko ma opóźniony rozwój mowy, nieprawidłowo artykułuje wiele głosek, ma trudności z wypowiadaniem złożonych wyrazów (przekręcanie wyrazów), zbyt długo posługuje się neologizmami, ma trudności z rozpoznawaniem i tworzeniem rymów i aliteracji, z zapamiętaniem i przypominaniem nazw (szczególnie sekwencji nazw, takich jak pory dnia, nazwy posiłków), z zapamiętaniem krótkich wierszyków i piosenek, z budowaniem wypowiedzi, w wypowiedziach pojawiają się agramatyzmy, zniekształca nazwy przez używanie niewłaściwych przedrostków,

lateralizacja: opóźniony rozwój - brak przejawów preferencji jednej ręki,

orientacja w schemacie ciała i przestrzeni: opóźnienie kształtowania się orientacji - z końcem wieku przedszkolnego dziecko nie umie wskazać prawej ręki (myli się).

M. Bogdanowicz

Trening Zastępowania Agresji

Trening Zastępowania Agresji (TZA) ART -  Agression Replacement Training jest jednym z najbardziej skutecznych programów przeuczenia zachowań agresywnych i przemocowych dzieci, młodzieży i osób dorosłych na zachowania pożądane, prospołeczne.

 W wyniku interwencji tą metodą stwierdza się ograniczenie zachowań agresywnych i przemocowych (złość, nieposłuszeństwo) nawet o 85%. Dlatego Trening Zastępowania Agresji w 2001 r. został akredytowany przez amerykański Departament Edukacji, Departament Przestępczości Nieletnich i Amerykańskie Towarzystwo Penitencjarne. Poza USA realizowany jest m. in w Kanadzie, Wlk. Brytanii, Szwecji, Holandii.

TZA znajduje zastosowanie w wychowaniu, profilaktyce, socjoterapii i resocjalizacji, w szkołach, przedszkolach i placówkach oświatowych w pracy pedagogów, psychologów, terapeutów i nauczycieli.

Program jest rekomendowany przez MEN i został zatwierdzony do realizacji w „Krajowym Programie Zapobiegania Niedostosowaniu Społecznemu i Przestępczości Dzieci i Młodzieży”, przyjętym przez Radę Ministrów w dniu 13 stycznia 2004 roku.

Program składa się z trzech modułów ukierunkowanych na trzy główne obszary ryzyka zachowań agresywnych:

Uczenie deficytowych umiejętności prospołecznych (uczenie, co robić):

Trening umiejętności prospołecznych, włączający modelowanie, odgrywanie ról, informacje zwrotne i transfer – przeniesienie nabytych umiejętności na teren szkoły, placówki, rodziny, środowiska lokalnego.

Uczenie samokontroli (uczenie, czego nie robić):

Trening kontroli złości, metoda uczenia agresywnej młodzieży kontrolowania swoich wrogich impulsów.

Uczenie podejmowania decyzji moralnych (dlaczego coś robić, a czegoś nie robić):

Trening wnioskowania moralnego, którego rezultatem jest zwiększenie transferu, włączając w to znaczne ograniczenie zachowań agresywnych, przemocowych, aspołecznych i przestępczych.



Lęk przed matematyką

Program trzech kroków dla dzieci, które odczuwają lęk przed matematyką

• Pierwszy krok - próba zatrzymania się. Uczeń przed przystąpieniem do wykonania operacji arytmetycznych powinien najpierw oszacować wynik danego działania matematycznego. Próba podania przybliżonego wyniku jest skuteczna, zwłaszcza w postępowaniu z dziećmi niepewnymi swych możliwości, które oceniają się jako słabe z matematyki. Warto zwrócić uwagę, że w polskim systemie edukacji matematycznej nie kładzie się dużego nacisku na umiejętności szacunkowego określenia wartości działania mtematycznego.
• Drugi krok - próba optymalnego wykorzystania posiadanej wiedzy, choćby ograniczonej. Uczeń jest zachęcany do podejmowania prób rozwiązania zadania na kilka sposobów z wykorzystaniem wiedzy i strategii już posiadanych. Różnorodne sposoby rozwiązania zadania uczą myślenia i samodzielnego odkrywania zależności pomiędzy elementami zadania.
• Trzeci krok - próba spojrzenia na zadania z innej perspektywy "do góry nogami". Ważne jest ćwiczenie umiejętności spostrzegania problemu z różnych perspektyw i punktów widzenia, na przykład można spojrzeć na mnożenie jako na odwrotność dzielenia. Przy stosowaniu tej strategii nie należy koncentrować się na wysiłku, ale na sposobie rozumowania. Ważne jest, aby dziecko poprzez swoje doświadczenie matematyczne zauważyło, że jest kilka dróg prowadzących do rozwiązania danego problemu matematycznego. 

B. Butterworth

 

Zasady postępowania terapeutycznego z dziećmi z dyskalkulią

Założenia terapeutyczne w pracy z dziećmi z trudnościami w nauce matematyki

1. Jak najdłuższa edukacja na poziomie enaktywnym (czyli działania polegające na manipulowaniu konkretnymi przedmiotami).

2. Stawianie wymagań na miarę strefy najbliższego rozwoju.

3. Kompleksowa opieka wychowawcza (poczucie bezpieczeństwa) i stała współpraca z rodzicami.

4. Akceptacja dziecka i prawidłowa relacja emocjonalna.

5. Aktywizowanie dziecka poprzez naprzemienne układanie i rozwiązywanie zadań matematycznych oraz wspólne tworzenie gier planszowych.



E. Gruszczyk - Kolczyńska "Dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się matematyki".

Zasady postępowania terapeutycznego z dziećmi z dyskalkulią

1. Budowanie wiary we własne możliwości, wzbudzanie motywacji, kształtowanie odporności na sytuacje trudne.

2. Zindywidualizowanie i twórcze podejście.

3. Stopniowa adaptacja do wymagań stawianych przez szkołę, z jednoczesnym zwiększeniem możliwości i pomniejszaniem ograniczeń.

4. Celem jest osiągnięcie takiego stopnia samodzielności, który pozwoli na względnie sprawne funkcjonowanie bez pomocy.

L. Kosc "Psychologia i psychopatologia zdolności matematycznych".

Zalecenia do pracy z dziećmi z dyskalkulią

1. Wykorzystywanie sprawności językowej dzieci i stosowanie werbalnych procedur nauczania w formie dyskusji nad kolejnymi etapami poszukiwania rozwiązania, nad procesem dochodzenia do wyniku, nad różnorodnością dróg rozwiązań, uzyskanych przez kilkoro dzieci.

2. Nauczanie dzieci z trudnościami w nauce matematyki powinno być szczególnie systematyczne i jak najdłużej oparte na konkretnych obiektach, nie chodzi tu tylko o możliwość manipulacji, ale przede wszystkim o powiązanie matematyki z codziennymi sytuacjami, w których dziecko uczestniczy.

J. Strang i B. Rourke.

Specyficzne trudności szkolne.

Do specyficznych trudności szkolnych zaliczamy:

• Specyficzne trudności w uczeniu się czytania i pisania: dysleksja, dysortografia, dysgrafia.
• Specyficzne trudności w uczeniu się matematyki: dyskalkulia.
• Inne specyficzne trudności w uczeniu się np. umiejętność czytania nut, posługiwania się mapą.

W zespole specyficznych trudności w uczeniu się czytania i pisania wyróżnia się następujące formy trudności:

• dysleksja - specyficzne trudności w uczeniu się czytania, którym często towarzyszą trudności w opanowaniu poprawnej pisowni,
• dysortografia - specyficzne trudności w opanowaniu poprawnej pisowni (w tym błędy ortograficzne), które współwystępują z trudnościami          w czytaniu lub występują samodzielnie,
• dysgrafia - specyficzne trudności w opanowaniu właściwego poziomu graficznego pisma.

Dysleksja - to odmienny sposób nabywania umiejętności czytania i pisania oraz ortografii o podłożu neurobiologicznym. Trudności poznawcze, które powodują tę odmienność, mogą także wpłynąć na umiejętności planowania, liczenia itp. Istnieje wiele możliwych przyczyn dysleksji, w tym również genetyczna. Nie ma zaiązku pomiędzy obecnością dysleksji, a poziomem inteligencji, wkładem pracy czy pozycją społeczno-ekonomiczną.
(European Dyslexia Association, 2007)

Nigdy nie jest za późno aby rozpoznać dysleksję

i podjąć terapię!



 

Prośba dziecka.

1. Nie psuj mnie. Dobrze wiem, że nie powinienem mieć tego wszystkiego, czego się domagam. To tylko próba sił z mojej strony.

2. Nie bój się stanowczości. Właśnie tego potrzebuję - poczucia bezpieczeństwa.

3. Nie bagatelizuj moich złych nawyków. Tylko Ty możesz pomóc mi zwalczyć zło, póki jest to jeszcze w ogóle możliwe.

4. Nie rób ze mnie większego dziecka niż jestem. To sprawia, że przyjmuję postawę głupio dorosłą.

5. Nie zwracaj mi uwagi przy innych ludziach, jeśli nie jest to absolutnie konieczne. O wiele bardziej przejmuję się tym, co mówisz, jeśli rozmawiamy w cztery oczy.

6. Nie chroń mnie przed konsekwencjami. Czasami dobrze jest nauczyć się rzeczy bolesnych i nieprzyjemnych.

7. Nie wmawiaj mi, że błędy, które popełniam, są grzechem. To zagraża mojemu poczuciu wartości.

8. Nie przejmuj się za bardzo, gdy mówię, że Cię nienawidzę. To nie Ty jesteś moim wrogiem, lecz Twoja miażdżąca przewaga.

9. Nie zwracaj uwagi na moje drobne dolegliwości. Czasami wykorzystuję je, by przyciągnąć Twoją uwagę.

10. Nie zrzędź. W przeciwnym razie muszę się przed Tobą bronić i robię się głuchy.

11. Nie dawaj mi obietnic bez pokrycia. Czuję się przeraźliwie tłamszony, kiedy nic z tego wszystkiego nie wychodzi.

12. Nie zapominaj, że jeszcze trudno mi precyzyjnie wyrazić myśli. To dlatego nie zawsze się rozumiemy.

13. Nie sprawdzaj z uporem maniaka mojej uczciwości. Zbyt łatwo strach zmusza mnie do kłamstwa.

14. Nie bądź niekonsekwentny. To mnie ogłupia i wtedy tracę całą moją wiarę w Ciebie.

15. Nie odtrącaj mnie, gdy dręczę Cię pytaniami. Może się wkrótce okazać, że zamiast prosić Cię o wyjaśnienia, poszukam ich gdzie indziej.

16. Nie wmawiaj mi, że moje lęki są głupie. One po prostu są.

17. Nie rób z siebie nieskazitelnego ideału. Prawda na Twój temat byłaby w przyszłości nie do zniesienia. Nie wyobrażaj sobie, iż przepraszając mnie tracisz autorytet. Za uczciwą grę umiem podziękować miłością, o jakiej nawet Ci się nie śniło.

18. Nie zapominaj, że uwielbiam wszelkiego rodzaju eksperymenty. To po prostu mój sposób na życie, więc przymknij na to oczy.

19. Nie bądź ślepy i przyznaj, że ja rosnę. Wiem, jak trudno dotrzymać mi kroku w tym galopie, ale zrób co możesz, żeby nam się to udało.

20. Nie bój się miłości. Nigdy! 

Janusz Korczak

Terapia dzici z dysleksją

Dzieci z trudnościami w nauce czytania i pisania powinny uczestniczyć w zajęciach korekcyjno - kompensacyjnych, zwanych również terapią pedagogiczną. Ich istota sprowadza się do korekcji, czyli usprawniania zaburzonych funkcji poznawczych i ruchowych dziecka oraz ich współdziałania, a także do kompensacji - usprawniania funkcji dobrze rozwijających się celem wspomagania tych słabiej funkcjonujących lub częściowego ich zastępowania.

Celem terapii pedagogicznej jest stymulowanie ogólnego rozwoju ucznia i usprawnianie funkcji ważnych w procesie uczenia się czytania i pisania:

• wzrokowo - przestrzennych, to jest skupiania uwagi wzrokowej, spostrzegania i pamięci wzrokowej, spostrzegania przestrzeni
• słuchowo - językowych, to jest skupiania uwagi słuchowej, spostrzegania i pamięci słuchowej dźwięków mowy oraz funkcji językowych
• motorycznych, to jest sprawności manualnej i ogólnego rozwoju ruchowego dziecka
• współdziałania ze sobą funkcji (koordynacja wzrokowo - słuchowa podczas pisania, wzrokowo - słuchowa podczas czytania itp.)

Zadaniem terapii jest również łagodzenie zaburzeń emocjonalnych, będących efektem szkolnych niepowodzeń oraz wypracowanie motywacji do nauki, której zwykle brakuje uczniom z dysleksją, gdyż utracili ją wskutek utrzymujących się niepowodzeń szkolnych.

Marta Bogdanowicz, Renata Czabaj "Jestem rodzicem dziecka z dysleksją".

Dzieci uczą się tego w czym i z czym żyją.

Jeżeli dziecko doświadcza krytycyzmu - uczy się potępiania innych.
Jeżeli dziecko doświadcza wrogości - uczy się walczyć z innymi.
Jeżeli dziecko doświadcza szyderstwa - uczy się nieśmiałości wobec innych.
Jeżeli dziecko doświadcza zawstydzenia - uczy się poczucia winy.
Jeżeli dziecko doświadcza tolerancji - uczy się cierpliwości wobec innych.
Jeżeli dziecko doświadcza wzmacniania, dodawania odwagi - uczy się zaufania wobec innych.
Jeżeli dziecko doświadcza pochwał - uczy się doceniania innych.
Jeżeli dziecko doświadcza gry fair - uczy się sprawiedliwości.
Jeżeli dziecko doświadcza bezpieczeństwa - uczy się pokładania wiary w innych.
Jeżeli dziecko doświadcza doceniania siebie - uczy się lubienia samego siebie.
Jeżeli dziecko doświadcza akceptacji i przyjaźni wobec siebie - uczy się znajdować miłość wokół siebie.

Autor nieznany.